ผ่าตัดมดลูกและรังไข่ หญิงเป็นชาย

          การตัดมดลูกและรังไข่เป็นการผ่าตัดศัลยกรรมแปลงเพศ หญิงเป็นชาย เพื่อให้ร่างกายของชายข้ามเพศหยุดสร้างฮอร์โมนเพศหญิงจากรังไข่และหยุดการมีประจำเดือนอย่างถาวร การตัดมดลูกและรังไข่จะต้องผ่านการปรึกษาจิตแพทย์ เพื่อให้มั่นใจว่าคนไข้เป็นชายข้ามเพศอย่างแท้จริง (Female to Male Gender identity disorder) 

          การตัดมดลูกและรังไข่ช่วยลดลักษณะความเป็นหญิง สูตินรีแพทย์จะเป็นผู้ตัดมดลูกและรังไข่ การผ่าตัดใช้เวลาประมาณ 1-2 ชั่วโมง คนไข้ต้องพักฟื้นที่โรงพยาบาล 2-3 คืน การตัดมดลูกและรังไข่มี 4 เทคนิค ได้แก่ การตัดมดลูกและรังไข่โดยการส่องกล้อง การตัดมดลูกและรังไข่แบบเปิดหน้าท้อง และการตัดมดลูกและรังไข่ทางช่องคลอด

1. การตัดมดลูกและรังไข่แบบส่องกล้อง (Laparoscopic Technique)

          การตัดมดลูกและรังไข่โดยการส่องกล้องเป็นเทคนิคใหม่ คนไข้จะมีแผลจากการผ่าตัดค่อนข้างน้อย แพทย์จะเปิดแผลโดยการทำรอยเล็ก ๆ จำนวน 3 รอย บริเวณสะดือ 1 รอย และบริเวณหน้าท้องส่วนล่างอีก 2 รอย รอยแผลจะไม่ชัดเจนมากนัก อาการเจ็บหลังผ่าตัดค่อนข้างน้อย การพักฟื้นใช้เวลาไม่นาน เมื่อเทียบกับการตัดมดลูกและรังไข่ที่หน้าท้อง

 
รูปที่ 1: รอยแผลของการตัดมดลูกและรังไข่แบบส่องกล้อง

2. การตัดมดลูกและรังไข่แบบเปิดหน้าท้อง (Open Technique)

          การตัดมดลูกและรังไข่แบบเปิดหน้าท้องเป็นเทคนิคที่ใช้กันทั่วไป ลักษณะของแผลจะเป็นเส้นตรง ขนาดประมาณ 4-5 เซนติเมตร เทคนิคนี้ปลอดภัย แต่การพักฟื้นหลังผ่าตัดใช้เวลาค่อนข้างนาน มีโอกาสเกิดแผลเป็นได้   

รูปที่ 2: รอยแผลของการตัดมดลูกและรังไข่แบบเปิดหน้าท้อง

3. การตัดมดลูกและรังไข่ทางช่องคลอด (V technique)

          สูตินรีแพทย์จะตัดมดลูกและรังไข่ทางช่องคลอด เทคนิคนี้ไม่ทิ้งรอยแผลเป็นหลังผ่าตัด เนื่องจากไม่มีการเปิดหน้าท้อง เวลาในการพักฟื้นน้อยกว่าวิธีการอื่น อาจมีเลือดออกบ้าง

4. การตัดมดลูกและรังไข่แบบส่องกล้องโดยไร้แผล (NOTES Technique)

          Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery Hysterectomy & Oophorectomy  คือ เทคนิคการผ่าตัดแบบใหม่ในการตัดมดลูกและรังไข่ เทคนิคนี้นำการตัดมดลูกและรังไข่แบบเปิดหน้าท้องมาผสมผสานกับการตัดมดลูกและรังไข่ทางช่องคลอด เพื่อเพิ่มความปลอดภัยในการรักษา ทุกขั้นตอนของเทคนิคนี้ทำผ่านช่องคลอด โดยใช้กล้องและเครื่องมือขนาดเล็กที่พัฒนาขึ้นสอดเข้าไปในช่องคลอด เพื่อตัดมดลูกและรังไข่ คนไข้จึงไม่มีแผลบริเวณหน้าท้อง

รูปที่ 3: วิธีการตัดมดลูกและรังไข่แบบส่องกล้องโดยไร้แผล

ข้อดีของการตัดมดลูกและรังไข่แบบส่องกล้องไร้แผล

1. ความสวยงาม เพราะไม่มีแผลผ่าตัดบริเวณหน้าท้อง โดยปกติ การผ่าตัดแบบส่องกล้องจะทำให้มีแผลขนาดเล็ก 3-4 เซนติเมตร บริเวณหน้าท้อง 
2. อาการเจ็บหลังผ่าตัดน้อยกว่าการผ่าตัดแบบส่องกล้อง
3. จำนวนวันที่นอนโรงพยาบาลน้อยลง เพราะลำไส้ทำงานเร็วขึ้น
4. ระยะเวลาในการพักฟื้นน้อยกว่าเทคนิคอื่น
5. ภาวะแทรกซ้อนน้อยกว่าเทคนิคอื่น การตัดมดลูกและรังไข่ขนาดใหญ่ทางช่องคลอดแบบไม่ใช้กล้องช่วยค่อนข้างลำบาก เพราะมดลูกและรังไข่อยู่สูงจากช่องคลอด และมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น การบาดเจ็บต่อท่อไต ลำไส้ เสียเลือดมากจากการผ่าตัด เมื่อมีการพัฒนาให้สามารถผ่าตัดผ่านกล้องทางช่องคลอดได้ ทำให้แพทย์ผู้ผ่าตัดสามารถเห็นอวัยวะ และเส้นเลือดต่างๆได้อย่างชัดเจนในระหว่างการผ่าตัด จึงทำให้ลดภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้ลงได้

รูปที่ 4. แสดงแผลการผ่าตัดมดลูก รังไข่ แบบผ่านกล้องไร้แผล

การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด มดลูกรังไข่ หญิงเป็นชาย

1. ปรึกษาสูตินรีแพทย์ก่อนผ่าตัด เพื่อทราบข้อมูลในการเตรียมตัว ยาที่ใช้ประจำ ตรวจร่างกาย ตรวจเลือด เอ๊กซเรย์ปอดให้พร้อม
2. ผ่านการพบจิตแพทย์ เพื่อความมั่นใจที่จะก้าวสู่เพศที่เลือก
3. มีสุขภาพร่างกายแข็งแรง พร้อมผ่าตัด และดมยาสลบ
4. ต้องไม่อ้วนมากเกินไป  BMI ต้องน้อยกว่า 30  เพราะจะเพิ่มความเสี่ยงในการผ่าตัด
5. หยุดฮอร์โมนเพศ อย่างน้อย 2  อาทิตย์ก่อนผ่าตัด
6. งดสูบบุหรี่ อย่างน้อย 2 อาทิตย์ก่อนผ่าตัด
7. งดยาที่มีผลต่อการแข็งตัวของเลือด เช่น แอสไพริน หรือวิตามินบางชนิด เช่น วิตามินอี
8. วางแผนหยุดงานเพื่อพักฟื้น งดการยกของหนัก  และการขับรถที่ต้องเกร็งกล้ามเนื้อ

การดูแลแผลหลังผ่าตัด  มดลูกรังไข่ หญิงเป็นชาย

• หลังผ่าตัด รับประทานอาหารอ่อน  อย่างน้อย 2 อาทิตย์ เพื่อป้องกันอาการท้องอืด
• หลังผ่าตัดให้เคลื่อนไหว  เดิน เพื่อให้ลำไส้กลับมาทำงานเป็นปกติเร็วขึ้น แต่ต้องไม่มาก หรือหักโหมเกินไป เพราะจะทำให้เลือดออก
• ห้ามยกของหนักหลังผ่าตัด อย่างน้อย 1 เดือน
• ใช้ผ้ารัดหน้าท้องเพื่อกระชับหน้าท้อง และลดอาการปวด อย่างน้อย 1 เดือน
• ทำแผลให้สะอาดทุกวัน
• พบแพทย์ตามนัดทุกครั้ง

ผลข้างเคียง และภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้นได้ หลังตัดมดลูกรังไข่ หญิงเป็นชาย

• อาการปวดแผล ต้องใช้ยาแก้ปวดที่แรง
• เลือดออกในช่องท้อง หลังผ่าตัด 2- 3 วันแรก ผู้ป่วยยังต้องนอนอยู่ในโรงพยาบาลเพื่อสังเกตอาการ หลังผ่าตัด 2-3 สัปดาห์ อาจมีเลือดออกกระปิดกระปรอยจากช่องคลอดได้ เลือดจะหยุดได้เอง  ต้องระวังการเคลื่อนไหว หรือมีกิจกรรมที่มีการเคลื่อนไหวมากเกินไป  ถ้าเลือดไม่หยุด ให้มาพบแพทย์ทันที
• มีโอกาสผ่าตัดใหม่ถ้าเลือดไหลไม่หยุด
• แผลแยก แผลหายช้า
• แผลเป็น (ในกรณีที่เปิดแผลหน้าท้อง)
• ท้องอืดที่เกิดจากลำไส้ไม่ทำงาน
• หลังผ่าตัด อาจมีอาการเหมือนคนหมดประจำเดือนทันที เช่น ซึมเศร้า อารมณ์แปรปรวน
• ผลข้างเคียงจากการดมยาสลบ เช่น คลื่นไส้ อาเจียน มึนศรีษะ

การพักฟื้นหลังผ่าตัดมดลูกรังไข่ หญิงเป็นชาย

          ต้องพักฟื้นหลังผ่าตัด ประมาณ 6 สัปดาห์หลังผ่าตัด ในกรณีที่ผ่าตัดแบบเปิดแผลหน้าท้อง  แต่ถ้าผ่าตัดด้วยกล้อง จะใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์ คนไข้สามารถกลับไปใช้ชีวิตตามปกติได้ แต่ต้องใส่ผ้ารัดหน้าท้องอย่างน้อย 3 เดือน

ภาพก่อนและหลังการตัดมดลูกและรังไข่ ​

ดูเพิ่มเติม